Paliwa do kotłów – rodzaje i właściwości

Decyzję o wyborze systemu grzewczego należy podjąć świadomie, gdyż wpłynie nie tylko na wydajność sprzętu, ale też na koszt eksploatacji w sezonie. Jakie paliwa do kotłów warto rozważyć? Poznaj ich zalety i wady, aby wybrać takie rozwiązanie, które zapewni domownikom komfort cieplny przy optymalnych wydatkach.

Z tego wpisu dowiesz się:

• jakie paliwa do kotłów stałych są do wyboru,
• dlaczego warto rozważyć paliwa ciekłe,
• co wyróżnia paliwa gazowe,
• jakie czynniki uwzględnić przy wyborze systemu grzewczego.

Jakie są paliwa do kotłów na paliwo stałe?

Ogrzewanie domu kotłem na paliwa stałe to jeden z najczęściej stosowanych sposobów w Polsce. Warto jednak pamiętać, że stałe paliwa do kotłów to bardzo szeroka grupa, która obejmuje mniej i bardziej przyjazne środowisku opcje. Prezentujemy je poniżej.

Węgiel kamienny

Węgiel kamienny cechuje się wysoką wartością opałową, która – w zależności od konkretnego rodzaju i partii – może wynosić nawet 24-27 MJ/kg. Biorąc pod uwagę jego łatwą dostępność w Polsce i stosunkowo przystępne ceny, nie powinno dziwić, że kotły na węgiel są wciąż chętnie wybierane.

W kontekście tego paliwa do kotłów wątpliwości mogą budzić kwestie ekologiczne. Warto jednak pamiętać, że polskie prawo zakazuje obecnie używania tzw. kopciuchów, czyli kotłów starego typu, które emitują najwięcej zanieczyszczeń. Od 1. stycznia 2024 dozwolone są kotły klasy 3, 4 lub 5 zgodne z normami PN-EN 303-5:2012, które spisują się pod tym względem znacznie lepiej i można je uznać za przyjaźniejsze środowisku.

Koks

Do produkcji koksu wykorzystuje się węgiel kamienny, który zostaje poddany specjalnej obróbce poprzez wygrzewanie w temperaturze rzędu 600-1200°C. W efekcie staje się czystszy niż podstawowa postać węgla i cechuje się większą wartością opałową (ok. 30 MJ/kg), więc wymaga rzadszego dokładania do kotła.

Zaletą koksu jest także to, że jest pozbawiony gazów, cieczy i innych cząsteczek ulegających pirolizie podczas spalania. Z punktu widzenia użytkownika oznacza to mniej kurzu, sadzy i szkodliwych związków lotnych niż przy paleniu węglem kamiennym.

Ekogroszek

Kolejna pochodna węgla kamiennego – jaką stanowi ekogroszek – jest produkowana ze specjalnie wyselekcjonowanych partii węgla, które charakteryzują się niską zawartością siarki, wody i substancji niepalnych. Bryły ekogroszku cechują się małą frakcją (ok. 5-25 mm) i wysoką wartością energetyczną (ok. 24 MJ/kg).

W przypadku tego paliwa do kotłów istotna jest także niższa emisja tlenków siarki i azotu niż w przypadku klasycznego węgla. Z tego powodu bywa określane mianem przyjaznego środowisku.

Drewno

Drewno jest zaliczane do opałów odnawialnych i nieszkodliwych dla środowiska. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku tego paliwa do kotłów wiele zależy od tego, jakie drewno wybierzesz.

Najlepsze jest bez wątpienia drewno wysezonowane przez co najmniej rok, które wyróżnia się wilgotnością na poziomie 20-25%. Warto zwrócić szczególną uwagę na to z drzew liściastych, np. z akacji, brzozy, dębu czy buku. Kaloryczność drewna kształtuje się na poziomie od ok. 8 do 15 MJ/kg, w zależności od wybranego rodzaju. 

Pellet

Jakie paliwo do kotła wybrać, jeśli zależy Ci na ekonomicznym i ekologicznym systemie grzewczym? Pellet zdaje się idealnie wpisywać w te kryteria. Z jednej strony, zapewnia efektywność energetyczną na poziomie 18-20 MJ/kg. Z drugiej strony, powstaje ze sprasowanych odpadów drzewnych, więc jest przyjazny środowisku.

Ogrzewanie domu pelletem wiąże się też z komfortem. Jego spalaniu towarzyszy niewielka produkcja popiołu, który jest łatwiejszy do usunięcia niż pozostałości po spalaniu węgla kamiennego.

Paliwa do kotłów na paliwo ciekłe – przegląd dostępnych rozwiązań

Na wstępie warto zaznaczyć, że kotły na paliwa płynne odznaczają się dużymi wymiarami, więc wymagają sporej przestrzeni. Dotyczy to zarówno samego kotła, jak i zbiornika na olej. Budynek musi też spełniać odpowiednie normy przeciwpożarowe.

Jeśli zastanawiasz się nad tym, jakie paliwo do kotła wybrać, by zapewnić sobie komfort obsługi urządzenia, ta opcja może okazać się najkorzystniejszą. Pobór oleju jest zautomatyzowany, dzięki czemu spalanie przebiega niemal bezobsługowo. W procesie tym nie powstaje popiół, jednak trzeba dbać o czystość palników. Właściwie dobrany i wyregulowany kocioł na paliwa ciekłe emituje też do atmosfery niewiele szkodliwych związków.

Olej opałowy

W kotłach na paliwa ciekłe najczęściej wykorzystuje się olej opałowy. Jego zaletą jest bezpieczeństwo użytkowania, choć trzeba dbać o przechowywanie go w odpowiednich warunkach, m.in. w izolacji od czynników atmosferycznych i zmiennej temperatury. 

Największym atutem oleju opałowego jest wysoka kaloryczność, która może sięgać 42,6 MJ/kg. Dzięki temu okazuje się stosunkowo ekonomiczną opcją nawet przy cenach, które są wyższe niż w przypadku innych rodzajów paliw. 

Bioolej

Bioolej może stanowić ekologiczną alternatywę dla klasycznego oleju opałowego. Produkuje się go z biomasy, która z kolei powstaje np. z nasion rzepaku czy zrębków drzewnych. Jeśli chodzi o wydajność, wartość opałowa biooleju wynosi zwykle od 25 do 35 MJ/kg.

Wybór paliwa do kotłów gazowych

Kotły na paliwa gazowe to chętnie wybierane ze względu na dużą wydajność i ekonomiczność. Do zalet tego rozwiązania można również zaliczyć czystość ze względu na brak popiołu. Na wygodę użytkowania wpływa również to, że kocioł działa automatycznie – wystarczy czuwać nad jego prawidłowym działaniem, ale nie trzeba dokładać opału do komory spalania, jak w przypadku paliw stałych.

Gaz ziemny

Gaz ziemny cechuje się wartością opałową na poziomie ok. 46 MJ/kg. Jego atutem jest to, że pochodzi z sieci i nie wymaga magazynowania w budynku czy na posesji. Spalaniu gazu ziemnego towarzyszy niewielka emisja szkodliwych związków, więc zalicza się go do paliw ekologicznych.

Gaz płynny

Jeśli budynku nie można podłączyć do siec gazowej, możesz skorzystać z kotła na gaz płynny (propan lub propan-butan). Jest on przeznaczony do przechowywania w zbiorniku na posesji, który może znajdować się na gruncie lub pod ziemią. Podobnie jak powyżej, sama obsługa kotła jest nieabsorbująca, a spalanie przyjazne środowisku. Wydajność energetyczna tego paliwa wynosi ok. 43 MJ/l.

Biogaz

Produkcja biogazu sprowadza się do przeprowadzenia procesu rozkładu masy organicznej w beztlenowych warunkach. Tym samym stanowi on paliwo ekologiczne i odnawialne. Jego wartość opałowa to ok. 17-25 MJ/m³. 

Jakie paliwo do kotła wybrać?

Dokonując wyboru kotła grzewczego i całego systemu ogrzewania, warto wziąć pod uwagę wiele czynników indywidualnych. Do najważniejszych należą bez wątpienia warunki techniczne budynku – nie w każdym uda się zainstalować kocioł na olej opałowy czy gaz ziemny. 

Nie bez znaczenia pozostaje oczywiście koszt ogrzewania domu w sezonie. Należy uwzględnić tu zarówno koszt zakupu paliwa i jego wydajność opałową, jak i powierzchnię budynku.

Ciekawe rozwiązanie, które może przysłużyć się oszczędnościom w kontekście finansowym, jest zakup pieca wielofunkcyjnego. W tym przypadku nie ogranicza Cię jeden rodzaj materiału opałowego. Możesz bowiem używać wymiennie różnych paliw do kotłów wielofunkcyjnych, np. drewna i węgla lub pelletu. Dzięki temu możesz kierować się aktualnymi cenami danego materiału i wybierać najbardziej ekonomiczną opcję.