Niezależnie od tego, czy planujesz wyznaczyć kąty ścian pomieszczenia, czy konstrukcji budowanej z drewna, przyda Ci się to samo narzędzie ręczne: kątownik. Jak używać go, aby ułatwić sobie prace remontowe czy warsztatowe, i jak wybrać taki, który najbardziej Ci się przyda? Poznaj nasze wskazówki.

Z tego wpisu dowiesz się:

• czym jest kątownik,

• jakie rodzaje masz do wyboru,

• do czego Ci posłuży.

Kątownik – co to jest?

Kątownik to element konstrukcyjny o charakterystycznym kształcie. Składa się z dwóch boków o dowolnej długości, które są ze sobą połączone prostopadle w kształt przypominający literę L, czyli pod kątem prostym (90°) – stąd nazwa. Na jego ramionach (lub jednym z nich) najczęściej znajduje się podziałka. Spód bywa czasem wyposażony w dodatkową stopkę, która ułatwia ułożenie go w miejscu pracy w taki sposób, aby się nie przesuwał.

Wiesz już, jak wygląda kątownik. Do czego służy? Jego główne obszary zastosowania to:

• sprawdzanie kąta prostego i ustalanie jego połowy,

• wyznaczanie środka okręgu,

• precyzyjne prowadzenie ostrza narzędzia podczas cięcia pod określonym kątem.

Skala, wytłoczona na jednym lub obu ramionach, może z kolei pełnić funkcję tradycyjnego przymiaru liniowego. Trzeba jednak pamiętać, że nadaje się do mierzenia w ograniczonym zakresie. Najdłuższe ramię kątownika ma zazwyczaj 30-100 cm.

Warto wiedzieć

Ramiona tego akcesorium mogą być połączone trwale lub w sposób umożliwiający ich rozłączenie oraz przesuwanie. Decydując się na tę drugą opcję, zyskujesz większą swobodę podczas korzystania z kątownika. Jak używać takiego narzędzia? Wyznaczysz nim nie tylko kąt prosty, ale też ostry czy rozwarty.

Rodzaje kątowników – który Ci się przyda?

Głównego podziału kątowników można dokonać w oparciu o materiał, z którego je wykonano. Najpopularniejsze są te metalowe, najczęściej z aluminium, miedzi lub stali nierdzewnej, które cechują się ponadprzeciętną trwałością. Dostępne są też akcesoria z drewna czy tworzywa sztucznego, które również sprawdzają się dobrze w drobnych pracach domowych, a do tego są znacznie lżejsze od metalu.

Pod kątem budowy można wyróżnić następujące rodzaje kątowników:

• kątowniki płaskie – ich ramiona są równe pod względem grubości,

• kątowniki płaskie z podstawą – mają dodatkową stopę, która zapewnia stabilność podczas trasowania,

• kątowniki krawędziowe – na jednym ramieniu krawędzie są ścięte pod kątem 60°,

• kątowniki z pogrubionym ramieniem – jedno z ramion jest grubsze od drugiego, co przyczynia się do usztywnienia narzędzia,

• kątowniki krawędziowe pełne – wyglądają jak prostokąt o dwóch ściętych bokach,

• kątowniki walcowe – pomagają w wyznaczeniu kąta prostego między czołem a osią walca,

• kątowniki nastawne – można je łatwo dopasować do różnych kątów,

• kątowniki trójwymiarowe – występują pod nazwą kątownik japoński. Jak używać tego akcesorium? Pozwala na wytyczanie linii równoległych w materiałach 3D, jak również przenoszenie pomiarów i określanie rozmiaru wiertła,

• kątowniki centrujące – są wyposażone w dodatkową listwę ułożoną pod kątem 45°. Służą do ustalania środka okręgu na czole walca.

Warto wiedzieć

Na rynku spotkasz się też z kątownikami z elektronicznym wyświetlaczem LED, na którym zobaczysz wynik pomiaru danego kąta.

Znacznie częściej spotkasz się jednak z podziałem bazującym na zastosowaniu różnych rodzajów kątowników. Jak używać wszystkich z nich zgodnie z przeznaczeniem dowiesz się z poniższego zestawienia.

Kątownik budowlany

Uniwersalne narzędzie, które przyda się do wielu prac budowlano-remontowych, m.in. do sprawdzania kątów ścian. Kątowniki budowlane mogą przyjmować różne postacie, w tym:

• kątownika krawędziowego pełnego, płaskiego lub z grubym ramieniem,

• kątownika powierzchniowego płaskiego, z grubym ramieniem lub ze stopką,

• kątownika walcowego.

Kątownik ciesielski

Ułatwianie trasowania różnych kątów, a także wytyczania linii równoległych i prostopadłych to główne zadania kątownika ciesielskiego. Jak używać go w praktyce? Na jego powierzchni znajdują się oznaczenia, dzięki którym precyzyjnie dotniesz krokwie przy montażu więźby dachowej.

Kątownik ślusarski

Produkty z tej grupy są zwykle wykonane z wytrzymałego mechanicznie metalu i stanowią nieocenioną pomoc przy trasowaniu. Wybierając kątownik ślusarski, warto również zwrócić uwagę na jego klasę dokładności, która w tym przypadku jest niezwykle istotna. Kryje się pod tym maksymalny wymiar błędu w stosunku do pełnego zakresu pomiarowego. Do wyboru masz 4 klasy (w kolejności od najniższej do najwyższej): 00, 0, 1 oraz 2.

Kątownik stolarski

Najczęściej jest wykonany z łączonych materiałów – jedno jest drewniane, a drugie to wąski pasek blachy. Taka budowa kątownika stolarskiego sprawdza się podczas obróbki konstrukcji wykonanych z drewna. 

Kątownik spawalniczy

Jego zadaniem jest podtrzymywanie metalowych elementów wtedy, gdy są trwale łączone. Dzięki temu, że składa się z silnego magnesu w metalowej obudowie, nie potrzebujesz rąk do stabilizacji materiału – zachowujesz więc pełną swobodę ruchów podczas lutowania lub spawania.

Podręczny kątownik – jak używać go w warsztacie?

Zasada działania kątownika jest prosta – przykładasz go do danej powierzchni i sprawdzasz, czy ramiona idealnie do niej przylegają. Jeśli tak, to masz do czynienia z kątem prostym (lub innym, w zależności od konstrukcji konkretnego narzędzia). Jeśli nie, to trzeba skorygować ułożenie elementów.

Istotne jest jednak to, aby ustawić kątownik w odpowiedniej pozycji. W tym celu warto sięgnąć po poziomicę. Wystarczy położyć ją na nim, aby ustalić, czy jest ustawiony równo – wtedy wynik pomiaru można uznać za wiarygodny.